verkiezingen en remonstranten

Auteur: Joost Röselaers, remonstrants predikant in Amsterdam

Komende woensdag 12 september vinden de (vervroegde) verkiezingen plaats, na de val van het eerste minderheidskabinet Rutte. Doordat de verkiezingen vlak na de zomervakantie plaatsvinden is er sprake van een korte campagnetijd. Welke onderwerpen spelen in de campagne een belangrijke rol en verdienen nader onderzoek bij het bepalen van een stemkeuze?

Europese crisis

Hèt onderwerp van de komende verkiezingen. De huidige economische crisis kan alleen worden opgelost op Europees niveau. Tenzij we besluiten om uit de Eurozone te stappen en dan dreigt een nieuwe crisis. Wilders, als populistich-nationalist, heeft ‘Europa’ als hoofdthema van de verkiezingen gekozen. Ik ben het niet met zijn oplossingen eens, maar hij raakt met dit onderwerp een gevoelige snaar. Onze politici zijn er de afgelopen decennia niet in geslaagd om het volk blijvend te enthousiasmeren voor het Europese project. Hoewel we Euro’s in de portemonnee hebben, zonder grenscontroles reizen naar EU-landen en dagelijks met Europese wetgeving te maken hebben, staan de idealen van Europa ver van ons af.

Ter illustratie: ik zag een medailleoverzicht per land van de Olympische Spelen in Londen. Er was een verschil met het officiële overzicht: Europa stond vermeld als één land, op de eerste plek, ver voor de Verenigde Staten en China. Dit overzicht leek haast surrealistisch, ik zie Nederlandse fans niet juichen voor Duitse of Griekse atleten, en andersom zal dat ook niet het geval zijn. Dit voorbeeld raakt aan de kern van het Europese probleem: wij willen op sommige gebieden samengaan en op andere gebieden zeker niet. Dit tweerichtingenbeleid is niet langer houdbaar. Het is tijd voor fundamentele keuzes: gaan we door met de Europese integratie, of keren we terug naar een federatie van (economisch) onafhankelijke landen, waar nationale belangen voor gaan? De partijen die meedoen aan de verkiezingen zijn in beide kampen verdeeld. Pro- of anti-Europa: dat belooft de kernvraag van de komende verkiezingsdebatten te worden.

Islam

Onder invloed van Pim Fortuyn en Geert Wilders vormden de Islam en onze omgang met deze wereldgodsdienst jarenlang het hoofdonderwerp van verkiezingen. Geert Wilders heeft het onderwerp ‘Islam’ enigszins laten varen om prioriteit te geven aan ‘Europa’. De andere partijen halen opgelucht adem zonder dat het debat afgerond is. Er zijn veel vragen rondom de Islam onbeantwoord die het verdienen om verdiept te worden. Breder beschouwd gaat het om vragen over de omgang van politiek met beleving van godsdienst. Het onderwerp wordt af en toe aangestipt bijvoorbeeld rondom ritueel slachten. De debatten blijven te makkelijk hangen in vooringenomenheden en oneliners. Wat verwachten politici van godsdienstige instanties? Welke rol mag religie spelen in het publieke debat? Daaronder valt ook het spreken over de Islam. Een aantal politici gaf de afgelopen weken aan om het Islamdebat nieuw leven te willen blazen, maar op een bredere en radicaal andere wijze. Ik hoop dat het daadwerkelijk zo ver zal komen. Ook hier zijn de verschillen tussen de partijen groot. De ene partij waardeert godsdienst en de rol van godsdienst in de samenleving heel anders dan de ander.

Coalitiemogelijkheden

Zes partijen kunnen rekenen op een zetelaantal tussen de vijftien en de dertig volgens de peilingen, waardoor het buitengewoon ingewikkeld dreigt te worden om een coalitie te vormen. Een coalitie moet dan uit vier of vijf partijen bestaan. Er staat ons wederom een lange periode van onderhandelen te wachten voordat er een regering gevormd kan worden. Ik ben er voorstander van om onze huidige politieke partijen te hergroeperen. Het Britse model heeft mijn voorkeur: er zijn daar drie partijen (liberalen, conservatieven en socialisten) die of alleen of met zijn tweeën een regering vormen. De vorige onderhandelingsronde onder leiding van de huidige premier Cameron duurde minder dan een week. In Nederland zouden de partijen zich ook kunnen hergroeperen onder deze drie stromingen, eventueel aangevuld met een populistische stroming. Het vraagt om moed van de huidige politieke leiders om over hun eigen grenzen heen te stappen. Ik zie dat nu nog niet gebeuren, maar misschien maakt de (complexe) uitslag van de komende verkiezingen de vraag naar hergroepering meer prangend.

Wat stemmen remonstranten?

Regelmatig stellen buitenkerkelijken mij de vraag, op welke partij remonstranten stemmen. Mijn ervaring is dat daarop geen eenduidig antwoord te vinden is. De politieke voorkeuren van de remonstranten zijn zo divers als hun individuele geloofsbelevingen. Ik vermoed dat remonstranten minder snel geneigd zullen zijn om te stemmen op partijen aan de uiterste flanken van het politieke spectrum. En wellicht is er dit keer een groter aantal dat strategisch stemt, meer nog dan vorige keren. Als ik mij tenslotte een stemadvies mag permitteren, ook al waarschuwde de redactie van Adrem om dat niet te doen: laat u vooral niet afleiden door de vele opwindende opiniepeilingen en de strijdende theorieën over coalities of het premierschap, maar kiest u vooral op grond van uw overwegingen, de programma’s en de kandidaten. Het wordt de hoogste tijd om ons te richten op de inhoud en op de langere termijn, de uitdagingen die voor ons liggen vragen daar dringend om.

Gepubliceerd in AdRem, september 2012

Tags: Europa, geloof, Olympische Spelen, remonstranten, Tweede Kamer, verkiezingen